Tercümanlık Eğitimi Neler İçerir? (7) – Günümüzdeki Tercümanlık Mesleği Yorumu – Anlatı Araştırması – Tercümanlar Neler Yapar? – Tercüme Yaptırma – Tercüme Fiyatları – Tercüme Danışmanlık

Günümüzdeki Tercümanlık Mesleği Yorumu

Çeviriyi bir meslek olarak düşünürsek, 20. yüzyıla kadar sosyal olarak tanınan bir meslek haline gelmediğini söyleyebiliriz. İlk ortaya çıkışı, yeni teknolojilerin ortaya çıkması ve yeni uluslararası organlar (Milletler Cemiyeti gibi) aracılığıyla iletişimi kolaylaştırmaya yönelik sosyal bir ihtiyaç doğrultusunda konferans çevirmenliği alanında oldu.

Bu bağlamda, daha önce bir meslek olan şey, eğitim kurumlarından eğitim ve nihayetinde eğitim kurumlarından lisans programları ve tercümanlık derneklerinden sertifika şeklinde, sembolik sermayenin ortaya çıkmasıyla birlikte bir meslek olmak üzere gruplandırılmış ve organize edilmiştir. Bu sembolik sermaye birikimi ve bunun edinimini sağlamak ve onaylamak için sosyal olarak tanınan organların ortaya çıkışı, profesyonelleşme sürecinin bir parçası ve parçası olarak görülebilir.

Konferans tercümanları şimdiye kadar belli bir düzeyde tanınmış profesyonellik oluşturmuşken, diğer yandan toplum tercümanları biraz geride kalıyor gibi görünmektedir. Topluluk (veya irtibat) tercümesi derece programlarında öğretilse de, henüz kendi başına bir akademik disiplinde tam statüyü kazanmamıştır. Bunun nedeninin bir kısmı, toplumdaki kabul derecesi, ülkeler arasında değişen ‘profesyonel’ rol için çeşitli hükümlerde yansıtılır.

Özellikle Avrupa’da, Avrupa Komisyonu’nun kamu hizmetleri için yazılı ve sözlü çeviri hakkındaki nihai raporu5 (2011), “kamu hizmetlerine erişirken yazılı ve sözlü çeviri hakkını garanti altına alan hiçbir uluslararası yasal belgenin bulunmadığını” belirtmiştir (Ibid: 11). Bugüne kadar devam eden bir durum.
Topluluk çevirmenliğinin profesyonelleşmesine doğru yavaş bir hareket olmasına rağmen, onu nispeten düşük ücretli bir meslekten bir mesleğe dönüştürmek için hala uzun bir yol vardır (Pöchhacker 1999). Bu alandaki araştırmalar ve özellikle toplum çevirmenliğine odaklanan üniversite modülleri hız kazanıyor, ancak akademik disiplinler panteonunda onu evrensel olarak tanınan bir meslek olarak kurmada önemli bir adım olarak ona önemli bir statü verme konusunda görece gerideyiz.

Bir sonraki Bölümde, anlatı araştırmasının son yüzyılda sosyal bilimlerde nasıl görüldüğüne ve kullanıldığına dair tarihsel bir genel bakışla başlayarak, araştırmamın merkezi kollarından biri olan anlatıya teorik yaklaşıma daha yakından bakacağız. Bir çok tercümanın yaklaşımı bu geleneklerle besleniyor.

Anlatı Araştırması

Sosyal Bilimlerde Anlatı Araştırmalarının Tarihi

Bu yazıda sunduğumuz araştırma, insanların anlatılarının analizine, özellikle de onların günlük yaşam deneyimleriyle ilgili anlattıkları öykülerden yararlanıyor. Bu bölümde sosyal bilimlerdeki anlatı araştırmalarının tarihine bakıyorum ve son on yılda ortaya çıkan nispeten yeni yaklaşımlarla ilgili olarak kendi araştırmamı bağlamlaştırıyoruz.

Anlatılar, 19. yüzyıldan beri analitik bir araç ve insan deneyimini araştırmak için bir yöntem olarak kullanılmıştır (Spector-Mersel 2010). Tercih edilen psikanaliz türü, zihinlerinin işleyişine dair içgörü kazanmak için bireylerin hikayelerinden yararlanan vaka çalışmasıydı. Arketipsel imge, tipik olarak bir koltukta yatan ve bir psikoloğa hayatlarının hikayesini anlatan bir erkek veya kadının, düşünce ve dil akışını kesintiye uğratmamak için göreceli bir sessizlik içinde notlar karalamasıdır.

Malinowski (1922) gibi ilk antropologlar, farklı egzotik kültürleri (yani Trobriand adalılarını) resmetmek için kendi deneyimlerine ve gözlemlerine (saha notlarında kaydedilmiş) ilişkin anlatıları kullandılar ve esasen o zamanlar modern olan batı dünyasıyla karşılaştırdılar. 

1920’lerde ve 1930’larda Chicago Okulu’ndan sosyologlar, bu antropologlardan bazılarını, kendi kentsel arka bahçelerinde yaşayan toplulukları düşünmek için egzotik yerlerinden geri getirdiler. Bu nedenle onları, gündelik hayatın çeşitli sosyal ve kültürel dokusunun bir parçası olarak kendi başlarına antropolojik incelemeye değer nesneler olarak konumlandırmak istemişlerdir. Bu araştırma ağırlıklı olarak bireylerin (yani emekliler, etnik azınlıklar, suçlular vb.) yaşamlarının anlatımlarına dayanıyordu.

Bununla birlikte, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, pozitivist paradigmanın egemenliği, biyografik yöntemlerin ‘bilim dışı’ ve hatta amatörce görünmesine neden oldu (Denzin 1989). Pozitivist yaklaşımlar, sosyal ve psikolojik fenomeni incelemek için bilimsel metodolojiyi uygular, deneysel kanıtların ötesine geçmeyi ve değişkenler arasındaki nedensel veya istatistiksel ilişkiyi reddeder. Pozitivizm ayrıca temelde ‘nicel’ araştırma yöntemlerine dayanır.

Çok basitleştirilmiş terimlerle, anlamla ilgili daha geniş varsayımları tahmin etmek için verileri sayısal yollarla tartmak, yani belirli dil birimlerinin sıklığı ölçmek gerekiyordu. (örneğin makaleler, isimler, fiiller, zarflar veya zaman biçimleri vb.)

Pozitivist yaklaşımların dünyayı temsil etmenin tek yolu olduğu yönündeki artan eleştirilerle birlikte, “yorumlayıcı dönüş” olarak bilinen şeyin ortaya çıkması 1970’lere kadar değildi (Rabinow ve Sullivan 1987). Bu, araştırmaya tamamen nicel bir yaklaşımdan, paylaşılan insan deneyimine ve dünya anlayışına dayalı bir yaklaşımdan uzaklaştı. Bu yorumlayıcı dönüş, sosyal bilimlerde ilk dönüşü olarak bilinen bu dönemde anlatı araştırmasının kapılarını tekrar açtı.

Anlatı araştırmasının tam olarak ne zaman ve nasıl yeniden ortaya çıktığını belirlemek zordur.

Bununla birlikte, kesin tarihsel kökenler net bir şekilde tanımlanamasa da, yine de, son 40 yıl boyunca, görünüşte sınırsız bir anlatı kuramlaştırma dalgasının ortaya çıktığı konusunda genel bir fikir birliği vardır. (Bamberg 2007: 1)

Sosyal bilimlerde anlatı araştırmalarının ilk öncüleri, ‘yorumlayıcı dönüş’ sırasında psikolojide, özellikle 1980’lerde Theodore Sarbin ve Jerome Bruner tarafından güçlü bir şekilde temsil edildi. Anlatı psikolojisinin kurucusu Sarbin, anlatıyı insan eylemini incelemek ve yorumlamak için ‘kök metafor’ olarak gördü, anlatıyı insanın düşünme, algılama, hayal etme ve yaratma yolu olarak anlatı yapılarına göre ahlaki seçimler önerdi. 

Bruner, kısmen Vygotsky’den  yararlanarak, insan zihinsel aktivitesini, tam ifadesi için bir ‘kültürel araç kiti üzerinde bağımlı olarak tanımlamıştır; iki baskın ‘kültürel araç mevcuttur; çevremizdeki dünyayı yorumlamak için modlara yer vermiştir. Bunlardam biri “paradigmatik mod”‘dur ve mantıksal-bilimsel olan, biçimsel, matematiksel bir tanımlama ve açıklama sistemi idealini gerçekleştirmeye çalışır. Sınıflandırmayı veya kavramsallaştırmayı ve kategorilerin oluşturulduğu, somutlaştırıldığı, idealleştirildiği işlemleri kullanır.

Diğeri, insan deneyimini tüm karmaşıklığıyla ondan hikayeler çıkararak açıklamaya çalışan “anlatı modu”dur. Öyleyse paradigmatik mod, çevremizdeki doğal dünyanın ‘gerçekliği’ hakkındaki hipotezleri test etmenin bir yolunu sunarken, anlatı modu insan eylemini ve niyetini yorumlamanın bir yoludur.

tercuman tercuman

Biyografinin Tamamını Gör